उनले भने, ‘मलाई दलाइ लामासँग एउटै बेञ्चमा बस्यो भन्छन् । दलाइ लामा आएकै छैन । फेरि उसको को प्रधानमन्त्री आयो भन्छन् म उसँग बसेकै छैन । मलाई थाहै छैन । म सिधै मञ्चमा गएको छु । भाषण गगरेर सिधै फर्किएर आएको छु ।’

निर्वासित तिब्बती प्रधानमन्त्री लोब्साङ साङ्गेसँग भेट्नु त के उसँग बस्न समेत नबसेको ठोकुवा गर्ने देउवाको एउटा तस्बिरले पोल खोलेको छ । सो कार्यक्रममा सहभागी फोटोग्राफर अभिनासले कार्यक्रम अवधिभरका सबै तस्बिर आफ्नो फेसबुक पेजमा सार्वजनिक गरेपछि देउवाको पोल खुलेको हो ।

तस्बिरमा देउवा र साङ्गे सँगै बसेको स्पष्ट देख्न सकिन्छ । तर, देउवाले भने आफू साङ्गे सँग बस्दै नबसेको जिकिर गर्नुले यस विषय थप भ्रामक बन्दै गएको छ ।

देउवाले विशेष वक्ताका रुपमा सम्बोधन गरेको सोही कार्यक्रममा तिब्बतका धर्मगुरु दलाइ लामाले समेत सम्बोधन गरेका थिए । देउवाले भारतमा स्वायत्त तिब्बतको माग गरिरहेका नेतालाई भेटेको र उनले सम्बोधन गर्ने कार्यक्रममा विशेष वक्ता बनेको भन्दै चिनियाँ दूतावासले परराष्ट्र मन्त्रालयमार्फत नेपालसामू गुनासो पोखेको खबर सञ्चार माध्यममा आएको थियो ।

नेपालको ‘एक चीन नीति’ अनुसार सरकारले निर्वासित तिब्बतीको गतिबिधिलाई गैरकानुनी मान्दै आएका बेला ‘स्वायत्त तिब्बत’ को माग गर्दै आएका नेताले सम्बोधन गर्ने कार्यक्रममा सहभागी हुनु र उसका नेतालाई भेट्नुलाई चीनले गम्भीर रुपमा लिएको छ । यो खबर प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ सामूसमेत पुगेको र यस विषयमा उनीसमेत सशंकीत रहेको स्रोतले काठमाण्डु टुडेलाई बतायो ।

नेपाल–चीन सम्बन्ध बिग्रने खतरा
‘एक चीन नीति’ का कारण नेपालमा तिब्बती शरणार्थीले गर्ने धार्मिक कार्यक्रममा नेपाल सरकारले हस्तक्षेप गरिरहेका बेला गोवाको विषयलाई लिएर यतिबेला चर्चा सुरु भएको छ । यही विषय ईस्यु बनेर कतै नेपाल–चीन सम्बन्धमा समेत असर पर्ने त होइन भन्ने चिन्तासमेत रहेको विश्लेषकहरु बताउँछन् ।

लामालाई अमेरिकी एवं पश्चिमा साम्राज्यवादी शक्तिले तिब्बतमा चीन विरोधी राजनीतिमा सक्रिय बनाउँदै आएको आरोप चीनको छ । लामाको ‘स्वायत्त तिब्बत’ अभियानमा भारतले समेत साथ दिएको विषयमा चीन र भारतबीच बेलाबेला मनमुटाव समेत हुने गरेको छ । यस्तोमा देउवा तिब्बती प्रधानमन्त्रीसँगै बसेको तस्बिर सार्वजनिक हुँदा नेपालको ‘एक चीन नीति’ पूर्वप्रधानमन्त्रीबाट उल्लंघन भएको त होइन भन्ने प्रश्न उब्जिएको छ । जसले नेपाल र चीनबीचको सम्बन्धमा कुनै असर त पर्ने होइन भन्ने अर्को आशंकासमेत पैदा गरेको छ ।
निचियाँ प्रधानमन्त्री सी जिङपिङ नेपाल भ्रमणका लागि ईच्छुक रहेका बेला आएको विवादास्पद खबरले भावी प्रधानमन्त्रीका रुपमा हेरिएका देउवा र नेपाप्रतिको चीनको दृष्टीकोणमै परिवर्तन नआउला भन्न सकिन्न ।
कांग्रेसभित्रै असन्तुष्टी
गोवामा देउवाले निर्वासित तिब्बती नेतासँग भेटेको, प्रधानमन्त्री साङ्गेसँग एउटै मञ्मा बसको र दलाइ लामाले सम्बोधन गर्ने कार्यक्रमको प्रमुख अतिथि भएको विषय मिडियामा आएपछि कांग्रेसभित्रै त्यसको विरोध भएको छ ।

यस विषयमा चीनले असन्तुष्टी जनाइरहेका बेला कांग्रेस नेतासमेत रहेका परराष्ट्रमन्त्री प्रकाशशरण महतले नेपाल ‘एक चीन नीति’ प्रति कटिबद्ध रहेको बताएका छन् । सञ्चारकर्मीसँग मंगलबार मन्त्रालयमा कुरा गर्दै उनले राजधानीबाट प्रकाशित केही छापा माध्यममार्फत सार्वजनिक भएको समाचार कपोलकल्पित, भ्रामक र कलुषित आशयबाट प्रेरित भएको बताए । मन्त्री महतले परराष्ट्र सम्बन्ध जस्तो अतिसंवेदनशील विषयमा हल्का ढङ्गले समाचार नलेख्न सञ्चार गृह र सञ्चारकर्मीलाई आग्रह गर्दै भने, ‘परराष्ट्र विषयसँग जोडिएको समाचार नियोजित ढङ्गले आएको महसुस भएको छ ।’ तर, देउवा र तिब्बती प्रधानमन्त्री साङ्गे नजिकै बसेको तस्बिर सार्वजनिक हुनुले महतको भनाइलाई समेत गलत ठहर्याएको छ ।

त्यस्तै महामनत्री शशांक कोइराला, नेता शेखर कोइरालाले समेत यस विषयमा आपत्ति जनाएका छन् । अन्य कांग्रेस नेतासमेत यसको विरोधमा रहेता पनि उनीहरु खुरेलै भने बोलेका छैनन् ।

यसैबीचमा गृहमन्त्री विमलेन्द्र नीधिलाई समेत चीन विरोधी रहेको आरोप लगाइएको छ । गृह मन्त्रालयको निमन्त्रणामा हालै नेपाल आएका दुई चिनियाँ प्रतिनिधि मण्डल असन्तुष्ट भइ स्वदेश फर्किएको भन्दै निधिको आलोचना भएको हो । उनीहरुलाई नेपालको सुरक्षा अंगका प्रमुखसँग भेट्ने समय नदिइएको आरोप छ ।

तत्कालिन केपी ओली सरकारले चीनसँग गरेको विभिन्न सम्झौता कार्यान्वयनमा हालको कांग्रेस–माओवादी सरकार संवेदनशिल नबनेको चर्चा चलिरहेका बेला आएका यस्ता विषयले नेपाललाई घाटा पुग्ने निश्चित छ ।
उता दलाइ लामाको मुखपत्र ‘सेन्टरल तिब्बतीयन एडमिनिस्टेशन’ मा समेत तिब्बतका प्रधानमन्त्री साङ्गे सहभागी कार्यक्रममा नेपालका पूर्वप्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा सहभागी रहेको उल्लेख छ । सो मुखपत्रमा साङ्ले र देउवाले एउटै मञ्चबाट एउटै विषयमा सम्बोधन गरेको उल्लेख गरेको छ ।